Vakantieverhalen: Terug naar het ‘vergeten Portugal’

Een charmeoffensief van de regio Porto en het noorden van Portugal moet de toerist verleiden eens een keertje niet naar het zuiden van het land af te reizen. Een ding is zeker, wie eenmaal in de streek van de vinho verde is geweest, gaat zeker nog een keer terug naar dit stuk ‘vergeten’ Portugal.

Tekst en fotografie André Buurman

Er mag dan sprake zijn van licht herstel, de economische crisis houdt Portugal nog altijd fors in zijn greep. Dus moeten er andere middelen worden aangeboord om de staatskas nog een beetje te spekken. En het toerisme in de regio Porto en het noorden van Portugal sowieso wel een aardig oppeppertje gebruiken. Waarom dan niet van de nood een deugd maken? Dus werd een fiks charmeoffensief gestart om de miljoenen toeristen die jaarlijks vooral in de Algarve en in mindere mate rond Lissabon neerstrijken voor de afwisseling een keer een kleine zeshonderd kilometer noordelijker te laten landen. En zo kom je er al snel achter dat de zuidelijkste provincie weliswaar het golfwalhalla van Portugal mag heten, maar dat de regio Porto en het noorden van het land naast prachtige golfbanen nog veel meer in de aanbieding hebben.

De brochure ‘Porto, Portugal’s top golf destination’, die bij aankomst op het vliegveld van Porto wordt uitgereikt, laat – als we de wervende tekst mogen geloven – in één oogopslag zien dat ‘het andere aanbod’ niet gering is. Ruim duizend jaar cultureel erfgoed tref je in de oude steden van het noorden aan, en natuurlijk is er daarnaast de charme van de streek en de grote gastvrijheid van zijn bewoners.

De regio Porto telt met Estela Golf Club, Golfe de Amarante en Oporto Golf Club drie gerenommeerde golfbanen. Om met de laatste te beginnen. Vanaf het eerste moment dat je het statige clubhuis van Oporto Golf, de oudste (1890) door de Engelsen opgerichte golfclub van zelfs het gehele Iberisch Schiereiland, binnenstapt, lijkt het of de tijd hier heeft stilgestaan. De houten schilden en schilderijen van decennia geleden heersende clubpresidenten aan de muur in het slecht verlichte clubhuis zorgen voor een bijzondere sfeer, die je alleen in de traditionele Engelse en Schotse golfclubs nog aantreft. Wel voelbaar, maar eigenlijk niet te beschrijven. Uiteraard hangt de Skeffington-trofee voor de oudste en tevens ononderbroken competitie ter wereld prominent in zicht. Zelfs zonder te spelen op deze Schots aandoende, veelal vlakke golfbaan met weliswaar kleine, maar o zo snelle greens, is een bezoek aan Oporto Golf Club de moeite waard. Een greenfee varieert van 60 tot 75 euro. En dat is zeker niet te veel betaald voor een stukje unieke golfgeschiedenis.

Vidago Palace Golf Course en Axis Golfe Ponte de Lima liggen ten noorden van de oude havenstad. Keuze genoeg dus, maar behalve een bezoek aan enkele banen willen we ook graag dat reeds genoemde culturele werelderfgoed in het noorden van Portugal ontdekken. En dat is zeker geen straf.

Metamorfose

We combineren een half rondje Estela Golf, een prachtige linkscourse amper veertig kilometer ten noordwesten van Porto, met een sightseeingtour van de omgeving om later in de middag negen holes van Golf de Amarante te spelen. Dat Estela Golf ook meteen de eerste de beste is, is een iets te boude bewering, maar onder de indruk zijn we wel van deze in 1988 door Duarte Sotto-Mayer ontworpen baan waar in 1991 het Portugees Open werd gehouden met de Engelsman Steven Richardson op het hoogste platform. Golfen midden in een duinlandschap met constant de Atlantische Oceaan en het strand in je ooghoek, zo moeten de uitvinders van deze sport het eeuwen geleden ongetwijfeld bedoeld hebben. Wat een genot, al denk je daar op sommige momenten vast anders over als je bal voor de zoveelste keer naast de verraderlijk smalle fairways tussen de weelderig groeiende duindoorns belandt, of erger, in het witte duin- of zandstrand. Want zelfs al is het elders windstil, op Estela Golf waait het altijd. Estela, met zijn talloze doglegs en dito waterpartijen, is weliswaar niet goedkoop, maar voor 75 euro speel je niet alleen op een geweldige golfbaan, het uitzicht over de oceaan en de rijke flora en fauna om je heen maken een rondje dubbel en dwars waard.

Martelaren

Op weg naar Golf de Amarante vertelt reisleider Luís in geuren en kleuren over zijn geboortestreek, waar in de loop der eeuwen maar weinig is veranderd. Hij kent de omgeving op zijn duimpje en brengt het gezelschap met alle plezier naar het dichtstbijzijnde vissersplaatsje Póvoa de Varzim.

Póvoa de Varzim heeft twee gezichten. In de winter doet de kustplaats met zijn vijftigduizend inwoners wat troosteloos aan. Maar als de maand juni zich aandient, ontwaakt Póvoa uit zijn lange winterslaap, zeker wanneer de invasie van een half miljoen voornamelijk Portugese toeristen op gang komt. In een mum van tijd ondergaat het stadje een ware metamorfose. Ruim drie maanden lang bruist het hier aan de Costa Verde. Want dankzij de ruige branding is het vooral in trek bij wind- en kitesurfers.

Het toeristenseizoen van Póvoa de Varzim is kort en intens, vandaar dat de grootste bron van inkomsten nog altijd de visserij is. En net als menig vissersdorp bleef ook Póvoa in de loop der eeuwen weinig leed bespaard. Zo ook die 27ste februari van het jaar 1892. Wellicht dat Herman Heijermans in zijn ‘Op hoop van Zegen’ werd geïnspireerd door het drama, dat zich hier acht jaar voor het verschijnen van zijn roman vlak voor de kust afspeelde. ‘De vis wordt duur betaald’ vond niet alleen Kniertje in Heijermans’ meesterwerk, maar zeker ook de 105 vrouwen, van wie vader, man of zoon die dag tijdens een hevige storm in het zicht van de haven verdronk. De hoogdravende tekst op het monument uit 1992 ter herinnering aan de ramp eindigt met het vriendelijk verzoek te bidden voor de zielen van de arme martelaren en vooral te doneren voor de weduwen en onbeschermde wezen. Over vis gesproken. Aan de haven liggen de ’s morgens aan wal gebrachte wijting en makreel roerloos in het ijs te wachten op hun laatste bestemming. Het geduld van de vissersvrouwen wordt echter behoorlijk op de proef gesteld, want er is weinig negotie die dag.

De tweede aanlegsteiger, Golf de Amarante, ligt op nog geen zestig kilometer van Porto, en ontleent zijn naam aan het naburige dorpje Amarante. Bij toeristen vooral in trek vanwege de middeleeuwse kerk. De eerste indruk vanaf het hooggelegen terras van het clubhuis over de baan met zijn grote hoogteverschillen is meteen goed, al merken we snel dat Amarante (1997) met zijn 4600 meter (par 68) wat aan de korte kant is. De langste van de in totaal drie par-5 holes kom je direct tegen op hole een: 495 meter vanaf de backtee. Met zijn stroke-index 12 zeker niet de lastigste van het stel, maar de fairway ligt beneden aan je voeten en tot aan de dogleg op 260 meter is er op links de constante dreiging op van out-of-bounds. Dankzij de zeven par-3 holes op Amarante word je er weer eens haarfijn aan herinnerd dat wat vaker oefenen van het korte spel geen overbodige luxe is.

Axis Ponte de Lima Golf

We zijn inmiddels dertig kilometer naar het noordoosten opgestoomd richting Axis Ponte de Lima Golf. De op 15 september 1995 geopende golfbaan met zijn schitterende panoramo's over de imposante Lima-vallei is om de duvel niet makkelijk. Vooral de eerste negen zijn een flinke uitdaging, de officiële aanduiding ‘heuvelachtig’ is iets te eufemistisch geformuleerd. Zonder buggy de baan in is natuurlijk behoorlijk stoer, maar met een iets mindere conditie kom je jezelf al na een paar holes flink tegen. Op de tweede negen, een redelijk vlakke parkbaan, kun je weer bijkomen. Als je daar dan tenminste de puf nog voor hebt.

6005 meter, par 71 en geen hole recht. Ga er maar aan staan. Eén voordeel, drie van de vijf par-4 holes voor de turn zijn aan de korte kant. Durf je het aan om het boeltje af te snijden en heb je lengte, ach, waarom niet. Zeker de eerste par-4, met zijn backtee op 256 meter, daagt je meteen uit om ervoor te gaan.

Voor een greenfee tel je 55 euro neer. Een schijntje. En mocht je tijd over hebben, vergeet dan vooral niet het nabijgelegen stadje Ponte de Lima te bezoeken met zijn Romeinse brug over de rivier.

Werelderfgoed

‘Guimarães, hier werd Portugal geboren’ is een legendarische uitspraak van Salazar, een van de latere heersers van het land. In het jaar 868 werd Guimarães door Vimara Peres op een oude nederzetting gesticht en van 1128 tot 1255 was het de hoofdstad van (toen nog het graafschap) Portugal, waarna Lissabon het stokje overnam. Het bijzondere historische centrum van het stadje is door Unesco tot cultureel werelderfgoed verklaard, waarvan er in Portugal vijftien zijn. Midden in het hart van Guimarães vind je een van de zeven wonderen van Portugal, de fameuze romaanse burcht uit 958. Door Hendrik van Bourgondië gebouwd om de Moren en Noormannen op afstand te houden. Het is ook de plek waar de eerste koning van Portugal, Afonso Henriques, in 1110 ter wereld kwam. Minder oud (vijftiende eeuw), maar niet minder fraai is het Paço dos Duques de Bragança met zijn 36 opvallende schoorstenen. Elk vertrek in het paleis heeft zijn eigen open haard.

Hebben we het mooiste voor het laatste bewaard? Dat is eigenlijk aan iedereen zelf om te oordelen. Wel is Vidago Palace Golf Course met het aangrenzende tot hotel verbouwde paleis een absolute belevenis. Het Vidago Palace Hotel werd een aantal jaar geleden volledig gerenoveerd en dat heeft met de nodige subsidies her en der een nodige duit gekost. Het resultaat mag er zijn. Koning Dom Carlos I van Portugal gaf aan het begin van de twintigste eeuw opdracht het paleis te bouwen, ooit met de bedoeling er te gaan wonen. Helaas voor zijne majesteit en zijn gevolg, is het er nooit van komen. Een aantal opstandige republikeinen namelijk schoot de vorst en diens oudste zoon in 1908 in Lissabon in zijn koets dood. Einde oefening en een paar jaar later ook einde monarchie van Portugal. Uniek mag je de parkbaan van Vidago gerust noemen, met hole zeventien als absolute blikvanger. Een 525 meter lange par-5 met uitzicht op het hotel en de omgeving van Vidago. Voor een rondje op de parkbaan van Vidago moet je ook gewoon je tijd nemen, want er valt naast het ongetwijfeld voortreffelijke eigen spel, van nog zoveel meer moois te genieten. Los van de perfect onderhouden en brede fairways slingert de heuvelachtige baan zich als een ware Portugese nimf door een immens natuurgebied, met zijn talloos werkende waterbronnen en wonderschone panorama’s. Dat mag je op de tee gerust even op je laten inwerken.

Porto

En dan is eindelijk Porto in zicht. Al bij binnenkomst ademt de stad sfeer. Porto, zeker het oude centrum, is oud, kraakt op sommige plekken in al zijn voegen, maar mist gelukkig het af en toe decadente karakter van het driehonderd kilometer zuidelijker gelegen Lissabon. Wie Porto bezoekt, zal de stad direct in zijn hart sluiten. Porto en het noorden, daar vind je, zeggen de lokalen, het authentieke Portugal waar in de loop der eeuwen menig vreemd volk voor een lange periode neerstreek. De rijke culturen van de Romeinen, Germanen, Noormannen, Moren en het in de late middeleeuwen uit Spanje verjaagde joodse volk zijn zeker in de oude steden bijna voelbaar.

En als je toevallig van vis houdt: de haven van Porto kent talloze kleine, maar vooral goede visrestaurants waar je voor een habbekrats de heerlijkste en vooral verse vissoorten krijgt voorgeschoteld door een o zo vriendelijke en eerlijke bediening. Uiteraard vergezeld van de onlosmakelijke lokale vinho verde, waarvan je dankzij het milde percentage alcohol (meestal tussen de negen en elf procent) met een gerust hart een glaasje extra kunt nuttigen zonder dat de boel voortijdig naar het hoofd stijgt.

Wie in Porto is aangeland, wordt als het ware vanzelf naar de Ribeira, de oude stadswijk aan de oevers van de rivier de Douro, gezogen. In sommige nauwe straatjes met tientallen restaurantjes, elk met zijn eigen lokale culinaire hoogstandjes, word je tot ver terug in de middeleeuwen teruggeworpen. De Ribeira is een pronkstuk op het werelderfgoed van Unesco.

En dan blijkt dat sommige brochures het ook weleens bij het rechte eind hebben. Geen woord te veel gezegd over de historische schatten van de stad, die in de twaalfde eeuw als kleine nederzetting begon en in 2001 nog tot culturele hoofdstad van Europa werd uitgeroepen. In datzelfde jaar werd het Serralves Museum voor Moderne Kunst geopend, een fonkelnieuw concertgebouw neergezet en gingen voor het eerst de deuren van het Nationale Fotoinstituut open.

Porto doe je dus niet even in een dagje, zeker niet als je aan de andere kant van de rivier de Douro, die de stad in tweeën deelt, ook nog Vila Nova de Gaia aandoet, waar de belangrijkste porthuizen hun proeflokalen hebben. Eerst bezichtigen dan proeven is het devies. En dan over een tijdje weer terugkeren om de rest te bezoeken van dit stuk vergeten Portugal. Al was het alleen maar voor die heerlijke vinho verde.

Praktisch

In en rond Porto zijn hotels en andere onderkomens in overvloed.

The Hotel Solverda Spa & Wellness Center

Op een kwartiertje rijden ten zuiden van Porto en ongeveer een half uur van het vliegveld en dus een uitstekende uitvalsbasis om de stad en het noorden van Portugal te bezoeken. Het enige vijfsterrenhotel aan de kust in deze regio waar je in amper vijf minuten op de eerste tee van Oporto Golf staat. Prima kamers en wie van spa, zwembad en wellness houdt en ook nog wat aan zijn conditie wil doen, komt hier goed aan zijn trekken. www.solverde.pt

Axis Ponte de Lima Golf Resort Hotel

Dineren kun je in het hotel in Ponte de Lima niet, dus ben je aangewezen op het clubhuis, dat op een paar minuten lopen afstand ligt. Maar dat is zeker geen straf, want de keuken tovert de lekkerste gerechten op tafel. Ontbijten kun je wel in het hotel, waar je voor relatief weinig geld, 50 euro voor een tweepersoonskamer, kunt overnachten. www.aixhoteis.com

Vidago Palace Hotel

Het voormalige paleis van Dom Juan in Vidago, in het noorden van de regio. Je waant je er in andere tijden. De trap naar het bordes en de entree, indrukwekkende momenten voor menig bezoeker. Volledig gerenoveerd in 2010 en dat is te merken. Vijfsterrenplus met alles erop en eraan. Prijskaartje per kamer vanaf 200 euro. Golf en verblijf op niveau. www.vidagopalace.com

Vliegen naar Porto vanaf Amsterdam kan dagelijks met TAP Portugal en duurt iets meer dan twee uur. www.flytap.com

(Dit artikel stond eerder in Golfers Magazine 1 2017)